Proje ne hakkında?
“Judeoespanyol: Akdeniz’in iki yakasını birleştiren dil”, Barselona merkezli Col·lectivaT ve İstanbul merkezli Sefarad Kültürü Araştırma Derneği (SKAD) kuruluşlarının ortaklaşa geliştirdiği bir projedir. Amacı, açık kaynak teknolojilerinin uygulanması ve Akdeniz’in iki yakası arasında sivil toplum ağlarının yaratılması yoluyla, Judeoespanyol dilinin ve Sefarad kültürünün dijital alanda hayatta kalmasına katkıda bulunmaktır. Bu çalışma, diğer azınlıklaştırılmış diller ve kültürler için faydalı olabilecek iyi dijital koruma uygulamalarına değer vermeyi ve yaygınlaştırmayı da mümkün kılar.
Amaçlar
Projenin iki genel amacı vardır:
Bir yandan, Türkiye ve İspanya’dan sivil toplum kuruluşları arasında ağlar oluşturarak ve iyi dijital uygulamalar konusundaki bilgilerini geliştirerek, Judeoespanyol dilinin ve Sefarad kültürünün dijital alanda hayatta kalmasına katkıda bulunmayı amaçlar.
Diğer yandan, Sefarad topluluğu ve korumayı başardığı ve Akdeniz’in iki yakasındaki halklar tarafından ortak kültür mirası hakkında farkındalık yaratmayı hedefler.
Bu genel amacı gerçekleştirmek için proje, çeşitli temel eylem alanlarında somutlaşır:
- • Mevcut dil kaynaklarının ve kültürel kaynakların sayısını artırmak ve Judeoespanyol dilinde dijital içerik kullanımını teşvik etmek.
- • Dijital dil öğrenme kaynakları oluşturmak.
- • Sefarad topluluğunun kültürel ve dilsel mirasını dijitalleştirmek ve dijital bir arşiv aracılığıyla erişilebilir hale getirmek.
- • Özellikle Judeoespanyolca makine çevirisi ve konuşma sentezi için yenilikçi makine öğrenimi araçları oluşturmak.
- • İspanya ve Türkiye’de azınlıklaştırılmış dillerin karşılaştığı dijital uçuruma Judeoespanyol özelinde vurgu yaparak eleştirel bir farkındalık yaratmak.
Çıktılar ve faaliyetler
SKAD web sitesi
Proje kapsamında Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi web sayfası güncellendi ve çevrildi. Ayrıca proje sırasında oluşturulan dil kaynaklarına ve dil teknolojisi uygulamalarına erişilebilirliği iyileştirildi.
Ladino Veri Merkezi
Genel miras olarak dil verilerinin derlenmesiyle Ladino Data Hub aracı oluşturuldu. Bu uygulama ile Sefarad kültürü ve Ladino dili hakkındaki mevcut verileri tek bir açık erişim noktasında merkezileştiriyoruz.
Sesli otomatik çeviri
Ladino’dan Türkçe, İspanyolca ve İngilizce’ye iki yönde otomatik çeviri yapmak için bir web uygulaması oluşturduk. Bu uygulama aynı zamanda Ladino cümleleri sentezleyerek metni konuşmaya dönüştürebiliyor.
Ladino öğrenme materyalleri
Ladino öğrenme materyali olarak 300 kısa video hazırladık ve paylaştık. Her videoda Ladino dilinde bir cümleyi okuyup dinleyebilir, ayrıca İngilizce, Türkçe ve İspanyolca olarak da görebilirsiniz.
İyi dijital uygulamalar
İspanya, Türkiye ve diğer bölgelerde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan dilleri konuşanlar, dilbilimciler ve araştırmacılar için kültürel mirasın dijital olarak korunmasına ilişkin iyi dijital uygulamalar belgesi hazırladık.
Çalıştaylar
‘Hiçbir dil dijital çağın gerisinde kalmasın’ başlığıyla Türkiye ve İspanya’da dört çalıştay gerçekleştirdik. Bu çalıştaylarda proje deneyimlerini ve öğrendiklerimizi, ve Jueoespanyol’un bir azınlık dili olarak korunması ve tanıtılması için kullanılan yöntemleri paylaştık.
Basın açıklamaları
Türkiye ve İspanya’da, projenin sonuçlarını her iki yakadan azınlıklaştırılmış dilleri konuşan ve/veya araştıranlar kişilerle paylaşmak ve dilsel dijital uçurumu konuşmak için yuvarlak masa konferanslarıyla programı genişletilmiş iki basın açıklaması düzenledik.
Yaygınlaştırma
Hem projenin amaçlarını, faaliyetlerini, sonuçlarını ve çıktılarını, hem de azınlık kültürlerinin mirasının korunmasında yeni teknolojilerin ve açık kaynak araçlarının önemini açıkladık.
“Extinció digital o revitalització i espai de contrapoder?” – Nationalia
“Judeoespañol: conectando ambas orillas del Mediterráneo, con Col·lectivaT” – Radio Sefarad
“Secretos del idioma ladino, la “lingua” que depende de la digitalización para no extinguirse” – Leamos, El Noticiero Digital
“El salto de 500 años del idioma ladino: De Isabel la Católica a internet” – Gente de Hoy, La Vanguardia, ABC, Agencia EFE YouTube
“Aktividad del Proyekto de EU” – Şalom
Dilsel dijital uçurum nedir?
Dilsel sayısal uçurum, baskın diller ile daha az konuşmacıya ve kurumsal desteğe sahip olan diller arasında bilgi ve iletişim teknolojilerinin erişilebilirliği, kullanımı ve etkisi açısından kaynakların eşit olmayan dağılımını ifade eder. Bu anlamda dünya dillerinin sadece %5’i sanal ortamda temsil edilmektedir.
Azınlıklaştırılmış dillerin dijital olarak yok olma tehlikesi ve çeşitliliğin yetersiz temsil edilmesi tehlikesi karşısında, açık kaynak teknolojiler, dilsel ve kültürel geleneklerin nesiller arası aktarımını teşvik etmek için önemli bir araçtır.
“Judeoespanyol: Akdeniz’in iki yakasını birleştiren dil” projesi, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bir dilin konuşanlarını güçlendirmek ve zorunlu göç tarihiyle bir araya gelen iki bölgeyi , yüzlerce yıl sonra birbirine bağlamak için teknoloji kullanımının altını çiziyor.
Ladino dili ve Sefarad kültürü
Judeoespanyol veya Ladino, eski İspanyolca’dan türeyen ve Yahudi topluluklarının yaşadığı yerlerdeki dillerin etkisinde gelişmiş bir dildir ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. 500 yılı aşkın bir süre önce Engizisyon tarafından İspanya’dan göçe zorlanan ve Osmanlı İmparatorluğu’na ve dünyanın diğer bölgelerine sığınan Yahudilerin soyundan gelen Sefarad topluluğu Ladino dilini konuşur ve dili hala korumayı başarmıştır. Bugün, Sefaradların dili ve kültürü, Akdeniz, İber Yarımadası ve Anadolu’nun ortak kültür mirasının bir parçasıdır.
Projeyi kim yürütüyor?
Col·lectivaT, aslen Türkiye’den olan ve Barselona’da yerleşik çok disiplinli bir ekip tarafından kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir kooperatiftir. Açık kaynak teknolojilerinin geliştirilmesinde, dil ve çeviri hizmetlerinin sağlanmasında ve sosyal alanda araştırma ve danışmanlıkların yürütülmesinde uzmanlaşmıştır. Col·lectivaT, çalışmalarıyla, azınlıklaştırılmış kültürler ve dillerle çalışan sivil toplum kuruluşlarına destek vererek, yapısal adaletsizliklerin ve eşitsizliklerin azaltılmasına katkıda bulunmayı amaçlar.
Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi’nin (SKAD) ana görevi, Türkiye’deki Sefarad topluluğunun kültürel mirasının tüm yönlerini toplamak, korumak, araştırmak, belgelemek ve arşivlemektir. Dernek, güçlü toplumsal tabanı ve koordinasyon kapasitesi sayesinde Türkiye’deki topluluğun bir arada kalması için çeşitli projeler yürütmüştür. Bunlar arasında Judeoespanyol ve Sefarad kültürüne ait atasözleri ve deyimlerin derlenmesi ve Türkçe-Ladino sözlüğünün oluşturulması öne çıkmaktadır.
Kim finanse ediyor?
‘Judeoespanyol: Akdeniz’in iki yakasını birleştiren dil’ projesi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği’nin mali desteği ile hayata geçirilen “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II (CCH-II) Hibe Programı” kapsamında hibe desteği almıştır. Programın Sözleşme Makamı, Merkezi Finans ve İhale Birimidir. “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II (CCH-II) Hibe Programı”, Türk ve AB kuruluşları arasında ortaklaşa uygulanan ortak kültürel miras faaliyetlerinin teşvik edilmesini ve geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu hibe programının genel hedefi, kültür, sanat ve kültürel miras yoluyla sivil toplum diyaloğunun, kültürel miras konusunda uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi ve Türkiye’de kültürel değerlerin teşvik edilmesidir.
İletişim
Col·lectivaT – info@collectivat.cat
SKAD – sephardiccenter@gmail.com
Bu web sitesi Avrupa Birliğinin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla Col·lectivaT ve SKAD’ın sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.